PEMEX ENPRESAREN MONOPOLIOA

       

 PEMEX ENPRESAREN MONOPOLIOA

          Mexikok, petroleo empresa bat duaka zein herrialde horretako empresa monopolista dena. Ondorioz, irabazi asko eduki izan ditu empresa monopolista askoren antzera. Gainera, enpresa honek (Pemex)  esportazioak eta petroleoaren produkzioen deribatuak saltzen zituen.

            Gaur egun arte botere handia izandako empresa izan da, baino arazotxo bat sortu zitzaien, petroleo eskasia izan zuten. Beste herrialdeekin konparatuz gero, petroleo gutxiago lortzen zeuden, eta konponbide bakarra, prezioa igotzea izan zen.  Aldaketa hauen ondorioz, enpresak galera handiak izan zituen, eta kontsumidorearen situazioa okertuz.

            Jendea gasolina eta diesel ezin erosiz daude gehiegizko precio baten truko. Behartuak ikusi dira petroleoaren beharra duten aparatu tekonologiko guztiak alde batera uztea. Beste aldetik, garraio publikoan eragin handi izan du. Hauek ezin dutelako tarifa berdinak edukitzen segituz, horrela tentsioa sortuz gizartean.

            Kanpoko beste enpresekin konparatuz gero, kanpoko enpresen prezioak baxuagoak dira. Prezio diferentziagatik, atzerriko beste herrialdeetara saltzeak sortu du, non kantitate txiki bat uzten da beraien herrialdearentzako.

            Eginkizun hauen ondorioz, Mexikok izandako prezioak gora egin dute pretoleoaren deribauetan batez ere. Aldi berean, egoera txar honek petroleoaren deribatu batzuk inportatu behar izanak sortu du, bertako herrialdean saltzen den prezioan baino nahiko baxuago salduz. 

            Gaur egun, Mexikok oso zaila duaka petroleoa aurkitzea.  Horretarako inbertsio handiak behar dira estuarengandik  ordainduak, produkzio nibel berberak izateko. Bestetik, teknologia eskasia eta sektore energetikoaren erreformengatik extrakzioak geroz eta zailagoak izateak ekartzen du.

            Pemex, kanpotarrekin konpetitzeko nahian, beraein prezioak asko jeitsi dituzt.  Baino gaizki atera zaie . Behartua ikusi dira petroleoaren deribatuak berrerosteak prezioa oso altu batean. Prezio erreferentzia faltaren ondorioz, gizarte mexikarra ondorio hauek sufritu behar dituzte. 

            Ondo ikusi den bezala, empresa monopolistak garrantzi asko daukate merkatuan. Hau “Efecto Pasillo”-a deitzen dana ekartzen du, lehenengo pieza botaz gero ondoren konektatuta dauden beste piezak erortzen joango dira, Pemex enpresan gertatu den bezala. Petroleo eskasiaren ondorioz , prezioak igo ziren eta prezio igoerarengatik gizartea behartuak ikusi da petroleoa behar duten apartuak alde betera uztera. Ondoren, alde batean utzitako aparatuen merkatua ere bera egingo du… Horregatik dira hain garrantzitsuak enpresak monopolistak gure munduan.

https://ygovea.wordpress.com/2012/11/01/el-costo-social-del-monopolio-de-pemex/ 

ABIADURA HANDIKO TRENA

Merezi al du mendietan eginiko txikizioak, merezi al du egindako inbertsio guztiak, merezi al du egindako guztiak helmugara lehenago iristeko soilik egin bada?

Gai gatazkatsua da "euskal Y" trenbidearen gaia, aldekoak eta kontrakoak ados jartzen ez direlako gehienbat. Duela asko hasi ziren lanak, baina inork ez daki noiz bukatuko diren lan hauek. Agintarien ustez proiektua bideragarria da, baina egindako inbertsioak amortizatzeko adina jende ibiliko al da tren honetan? batek baino gehiago pentsatuko zuen horretarako askoz hobe dela Autobus Magikoaren erritmoan mugitzea. Baina bromak alde batera utzita, gastu guzti hauek euskaldunoi urtez urte kobratuko zaizkie. Inbertsio guzti hauek ordea, gutxi batzuk erabiliko dituzte, ez da eta ohikoa egunero trenez horrelako distantziak egitea. Hala ere lanak aurrera doaz eta pixkanaka pixkanaka ohikoa bihurtzen ari da gure mendietan izugarrizko zubi eta tunel luzeak ikustea. 

Landa eremuko paisaia eraldatzen ari dira lanak

Garraiobide merkea ere izango dela kalkulatu da. Renfek Madril eta Segovia arteko Intercity zerbitzurako ezarritako prezioen oso antzekoak izango ditu, Euskal Y-aren ardura duen enpresak adierazi duenez. Hau da, enpresa horren arabera, Euskal Autonomia Erkidegoko hiriburu batetik bestera joateko txartelak 2011. urtean 9 euro balioko zukeen gutxi gorabehera (50 bidaiako bonua erosiz gero, bidaia bakoitzeko gutxi gorabehera 4 euro); RENFEk 2014an Madril-Segovia tarterako emandako prezioak hartuz gero, berriz, Intercity txartelaren prezioa 12,70 euro litzateke (betiere, turista klasean, hau da, merkeenean), eta 50 bidaiako abonamendurik ez dago Intercity zerbitzurako(Alvia zerbitzurako, 50 bidaiako abonamenduarekin prezioa 5 euro litzateke bidaiako)
Prezioei erreparatuz gero aldaketak ez dira oso handiak, beraz, nire iritziz, proiektu hau ez da errentagarria, ez gure poltsikoarentzat ez eta gure mendientzat.

Facuaren kalkulatzailea

Facuak kalkulatzaile berri bat egin du, zertarako? 

Facuaren kalkulatzaile honen funtzioa hau da: Bakuari zenbat diru ordaindu diogun eta interesak zenbatekoak izango diren kalkulatu dezakegu. 

nire ustez kalkulatzaile hau oso proiektu edarra izan da bi arrazoi printzipalengatik: oso ideia ona izan delako eta oso ondo egina dagoelako eta beste arrazoia bankuak inor ez engainateko oso ideia ona da.

Facuaren kalkulatzaile honek zoru klausulengatik ordaindutakoa eta interesak zenbatekoak diren ezagutzeko balio du.

kalkulagailu inobatzaile hau erabiltzako, erabiltzaileak hipotekari buruzko 13 datu sartu beharko ditu, horrela bankuari bidegabe ordaindutakoa zenbatekoa den ikusiko du.

Facuaren simulatzaile honekin gainera erabiltzaileek jakin ahalko dute bankuek zenbat zor dieten, tranparik ez egoteko.

ENPRESEN IRUZURRAK ONARTU BEHAR?

Gaur egun, enpresa handi eta txiki asko ari dira merkaturatzen, geroz eta gehiago, jendeak ekonomikoki aurre egiteko modurik onena dela ikusten baitu. Hori horrela, enpresen arteko konpetentzia geroz eta handiagoa ari da bilakatzen, azken finean, eskaintzen dituzten zerbitzu zein produktuak, oso antzekoak direlako. Ondorioz, bezeroak irabazi ahal izateko, enpresek darabilten mekanismoa, iragarkia da, era honetan, saltzen dutenaren eskaria handiagotzea, eta mozkinak areagotzea lortzen baitute.

Ohiko iragarkiak, komunikabide desberdinetan aurkitzen ditugu, hau da, telebistan, interneten, irratian, aldizkari eta egunkarietan… Baina, burutzen duten iragarkia zuzena da? Iraganean, arazoak egon ziren, bezeroek, telebista eta eragin handiko komunikabideetan egiten ziren iragarkien kexak zirela medio. Izan ere, atzera begirada bat egiten badugu, konturatuko gara, telebistan agertu diren iragarkien %90-ak iruzur egiten zutela, tamaina oso txiki eta ia ikusezinean jartzen zituztelako produktu edo eta zerbitzuen ezaugarri negatiboak; horrelakoak, gehienetan, gabonak edo horrelako momentu bereziak iristen zirenean eta espreski, umeak erakartzen zituzten horietan burutzen zituzten. Gogoratzen bakarrik ibiltzen ziren txakur horiek etzetozela pilekin?

Egun, iruzur mota horrek behera egin du, delitutzat hartzen delako. Baina, iruzurrak mantendu dira. Aurrekoan, afaltzera taberna batera nindoala, kanpoko prezio-kartelari erreparatu nion. “ogitarteko begetala: 6’40€” ikusi eta eskatu nuen. Arrapaladan harrapatu ninduen ordea, ordaintzera nindoala 7’04€ eskatu zizkidatenean. BEZ-a prezioan txertatu gabe zegoela komentatu zidan bertako zerbitzariak, prezioen kartelean jarrita zegoela zioen. Kanpora atera, kartela begiratu eta egia zen, letra txikian ez, baina leku estrategikoan zioen “BEZ-a ez dago barne”. Nork begiratuko du behe behean, BEZ-a barneratuta dagoen ala ez jakiteko? Ezin zuten zuzenean hasierako prezioan txertatu? Hau ez da batere onargarria.

Elektrizitatearen prezioak X2 egin du

           

           Gaurkotasuneko notizia daukagu, hemen doakizuena. Elektrizitatearen prezioak X2 egin zuen atzo Urtarrilak 17an orain dela 3 hilabeteekiko. Hau zergatik pasa ohi da? Normala ahal da? Engainatzen aritzen ahal gaituzte?

Esan beharra dago, elektrizitatearen prezioa uneoro aldatzen dijoala, hau da demandaren arabera, ordu zehatz batean eta egun zehatz batean, elektrizitateak gutxiago balio du, beste demanda altuak dauden ordu batzuk baino. 

 Baina fenomeno hau normala den edo guri engainatzen ari ahal gaituzten gure buruari galdetzea normala da. Zeren, hainbesteko igoera izatea zertxobait arraroa egiten zaigu.Eta gainera esan beharra dago, urtero elektrizitatearekin prezioak gora egiten duela. 

                                                                 (Bonbila bat piztuta )

Elektrizidade saltzaileek diotenez, hau prozesu normala da, hau justifikatzeko, hilabete gogorrak direla ere esaten dute. Adibidez, elektrizitatea sortzeko behar dituzten elementu asko eta asko eskasian daudelako. Petroleoa, gasa, haizea (energia eolikoarentzat), ura(energia hidroelektrikoarentzat....etb).

Baina nahiz eta fenomeno hau guk ulertu, ulergaitza egiten zaigun gauza, prezioa urtero urtero igotzea da. Izan ere, orain duela urte bat baino dexente gehiago balio du energia elektrikoak. Eta guk prozesu hau ohikoa ez izatea galdetzea normala iruditzen zait. Gobernuari ere kritika bat egin beharko genuke nire ustez, alabaina, ez dute beste herrialde garatu batzuek bezala egin. Energia garbi eta autosufizienteetan inbertitu, Finlandiak edo Islandiak egin duen bezala.

LANBIDEARTEKO GUTXIENEKO SOLDATA

2017 urte berria eta beraz lege berriak. Lege berri horietako bat gutxienetako lanbidearteko gutxieneko soldata berria da, aurtengo errenta %8a igo da 2016arekiko, 707’50€tan. Baina enpresa askok ilegalki ordaintzen dituzte haien eskulana eta gehienetan gutxieneko soldata baino gutxiago ordaintzen dituzte.

2016an langabezia %18’5a igo da Asemplek dioenez, baina laster langabezian dauden langileak lanik gabe geldituko dira, geroz eta multinazional gehiago sortzen ari dira eta konpetentzia handiak daudelako Amazon, Apple, … langile gutxi behar dituzte baina etekin handiak dituzte beraz lankideak soldata handia dituzte. Baina ez badituzte enpresa handi hauek lana sortzen nortzuk sortuko dute?

Enpresa txiki batzuek behartuta daude gutxieneko soldata baino gutxiago ordaintzea ez dutelako botere ekonomiko  handia baina ez da askotan kasu hau ematen. Gehienetan enpresak legeak ekiditen oso astunak dira eta beraz bere langileak 10 ordu baino gehiago egiten dute lan soldata ziztrin batzuengatik.

Soldaten igoera beste egoera batzuetan eragina izan dute adibidez pentsioetan. Agure askok beraien pentsioetatik bizi dira eta lege berrietan gobernuak %3a igotzea bakarrik erabaki dute. Ondorioz, langileak pozik daude beraien soldatekin baina agureak aldiz ez.

Zaldien mundua

Zaldiak aurreistoriatik bizi izan dira gizakien ondoan. Animali haundi eta indartsu hauek oso baliotsuak izan dira mendeetan zehar, eta gaur egun hala jarraitzen dute izaten. Hasiera batean heizatu egiten zituzten, bizirauteko soilik, baina denborarekin gertukoagoak bilakatu ziren, erlazio estu bat sortuz. Lanerako, gerretarako, bidaiatzeko, eta gaur egun kirola egiteko.

Zaldiak gehienbat hipiketan eta ganaderietan ikus daitezke, eta lehenengo horretara joaten da jendea zaldian ibiltzen ikasteko. Beti izan da dotore eta ongi ikusia zaldian ibiltzea, eta oso erakargarria, baina jende gehiegi ez praktikatzea kirol hau, seguruenik da tarifa hain altuengatik. Urtean zehar astean ordu bat klase edukitzeagatik, normalean 100€-tik gora kostatzen du, beraz ezin du edonork permititu honako luxua.



Zaldien mundua, hipiken adibidearekin ikusten den bezala, diru asko mugitzen du. Gehienbat, lehiaketetan, lasterketetan eta zaldien salerosketan. Lehiaketetan hiru sail nagusi daude: doma klasikoa, oztopo jauzien lehiaketa eta lasterketak.

          

Lasterketek mugitzen dute diru gehiena seguruenik. Apostuetan bakarrik, milioika euro. Hauetan, zaldi on batek milaka euro balio ditzake, eta zeinek irabaziko duen apostatzen du publikoak.


Nahiz eta industria honetan diru asko mugitu, ez da erraza han mantentzea. Antzerki-mundua bezala da. Oso ona bazara, diru asko irabazten duzu, eta normala bazara, asko lortuko duzu han bizirautea lortzen baduzu.

TXIKIAK BETI GALDU

Zenbait merkatu mota desberdindu ditzakegu; nagusiak lehia perfektuko merkatua eta lehia inperfektukoa merkatua dira.

Oligopolioa lehia inperfektuko merkatuan kokatzen da. Merkatu mota honetan etengabeko lehia batean egoten dira, hau da, haien produktuek ez dute prezio finkorik, beste enpresen prezioekiko ezartzen baitituzte haienak. Egoera hau onuragarria da bezeroentzat, prezioak, zerbitzu edo produktuekiko, ez baitira altuegiak izaten.

Arazoa enpresa hauek legeari iruzur egiten diotenean sortzen da. Hau egiteko bi modu posible daude:

• Zure merkatu berean dauden beste enpresekin prezio finko bat adostuz
• Zure merkatu berean dauden beste enpresekin merkatu hori bera banatuz.

Bietako bat ematen denean, enpresek kohesioz jokatu dutela esaten da, hau da, ados jarri direla. Gertakizun hau kaltegarria da bezeroentzat, izan ere, lehia galtzean,  produktu edo zerbitzua prezio garestiago batean eskuratzen dituztelako. Aldiz, onuragarria suertatu ohi da enpresentzat, izan ere, produktu zein zerbitzuak eskaintzearen truke lortzen dituzten irabaziak altuagoak direlako.

Aurrekoarekin jarraituz, egia da enpresei ez diela modu berdinean eragiten; enpresa handiek merkatuan duten eragina eta honetan lortzen dituzten irabaziak handiak direnez, diru sarrerak jaistean pairatzen duten eragina txikiagoa da, enpresa txikiek jasaten dutena  baino.

Azken finean, beti gertatzen den bezala, handienak txikia jaten du. Beraz bai, bezeroek gehiago ordaindu behar dute, baina ez da errentagarriagoa pixka bat gehiago ordaintzea eta horren truke enpresen oparotasuna bermatzea?